Otyłość definiuje się jako nadmierne, patologiczne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie, które prowadzi do upośledzenia jego funkcjonowania, zwiększenia ryzyka chorobowości oraz śmiertelności. U osób otyłych częściej diagnozuje się choroby współwystępujące, takie jak: choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, dyslipidemia, bezdech senny, choroba zwyrodnieniowa stawów, a także choroby nowotworowe. Mniejsza mobilność pacjentów obniża ich jakość życia oraz zwiększa ryzyko urazów i wypadków. Według Światowej Organizacji Zdrowia otyłość jest chorobą cywilizacyjną, stanowiącą zagrożenie dla zdrowia i życia. Ze względu na jej rozpowszechnienie uważana jest za epidemię XXI wieku [1–4]. Leczenie zachowawcze otyłości, polegające na zastosowaniu diety redukcyjnej i wysiłku fizycznego, jest procesem trudnym ze względu na duże ryzyko niepowodzeń. Chirurgia bariatryczna okazała się najbardziej skuteczną metodą leczenia otyłości olbrzymiej [5].
Operacja bariatryczna to najskuteczniejsza metoda leczenia otyłości II stopnia (przy innych schorzeniach będących powikłaniami otyłości) i III stopnia, tzw. otyłości olbrzymiej. Chirurgiczne leczenie otyłości, poprzez zmianę anatomii układu pokarmowego, pomaga choremu zredukować masę ciała, czyli schudnąć do bezpiecznego dla zdrowia poziomu. To poważna interwencja chirurgiczna. Podejmując decyzję o operacji, pacjent powinien być świadomy tego, co go czeka, jakie mogą być powikłania oraz jaką dietę będzie musiał zastosować tuż po operacji. W tym celu, już na wczesnych etapach leczenia, prowadzi się z chorym psychoedukację, sprawdzając, co wie o operacjach bariatrycznych, uzupełniając jego wiedzę na tyle, by pobudzić w nim świadomość i odpowiedzialność za działanie. Jeszcze przed operacją bariatryczną, w trakcie przygotowań, a tym bardziej po zabiegu, chorego czeka radykalna zmiana stylu życia i nauka kontrolowania choroby.
Etapy przystosowania się do radykalnego zmniejszenia masy ciała:
- Etap 1: Pacjent koncentruje się na współpracy behawioralnej i zmniejszeniu masy ciała.
- Etap 2: Pacjent próbuje osiągnąć maksymalne zmniejszenie masy ciała i zaczyna się zmieniać.
- Etap 3: Pacjent zaczyna eksperymentować i pokonywać kolejne etapy do osiągnięcia celu.
- Etap 4: Pacjent skutecznie lub nieskutecznie przystosowuje się do nowego życia po zmniejszeniu masy ciała [18].
Przykład rozmowy psychologa z pacjentem przygotowywanym do operacji bariatrycznej (źródło: własna praktyka):
Psycholog: Dzień dobry, Pani Magdaleno. Chciałabym poznać powody, dla których zdecydowała się Pani na operację zmniejszenia żołądka. Czy jakieś czynniki, wydarzenia z ostatniego czasu skłoniły Panią do podjęcia takiej decyzji w tym właśnie czasie?
Pacjent bariatryczny: Tak, ciągły problem z reakcją otoczenia. Nie mogłam sobie z tym poradzić. Wczoraj, gdy wracałam po pracy do domu i zajęłam miejsce siedzące w autobusie, jakiś młody chłopak stwierdził, że nie zmieści się obok i z takim wyglądem powinnam raczej wysiąść i iść dalej pieszo. Na tym etapie mam również szereg chorób współistniejących, które wymagają ciągłego monitorowania i leczenia.
P: Rozumiem, że jest już Pani zmęczona i nie ma Pani siły na dodatkowe zajęcia poza pracą. Wróćmy jeszcze do tej sytuacji z autobusu. Jak się Pani poczuła, gdy usłyszała pod swoim adresem wyzwiska?
PB: Bardzo źle, chciało mi się płakać. Wszyscy się na mnie patrzyli. Poczułam się nieakceptowana. Wysiadłam na najbliższym przystanku.
P: Rozumiem, że była to dla Pani bardzo niekomfortowa sytuacja. Jakie są zatem Pani oczekiwania co do utraty masy ciała? Czego się Pani spodziewa po tej operacji?
PB: Będę czuła się lepiej. Przestanie mnie boleć kręgosłup, miną inne dolegliwości, ludzie przestaną mnie wytykać palcami.
P: Czyli uważa Pani, iż decyzja, którą Pani podjęła o poddaniu się operacji, jest słuszna? Czy wie Pani, w jaki sposób będzie Pani musiała dbać o siebie i jak się odżywiać po operacji, by utrzymać zamierzony efekt?
PB: Tak, zostałam już poinformowana.
P: Zatem wie Pani, że w przypadku wystąpienia jakichkolwiek negatywnych emocji może Pani korzystać z grup wsparcia, rozmowy z psychologiem oraz psychoterapeutą. Proszę pamiętać, że zawsze może Pani zadzwonić do mnie. Kontakt będzie w karcie wypisowej.
PB: Dziękuję. To dużo dla mnie znaczy.
P: Czy ma Pani świadomość, że będzie potrzebowała samodyscypliny i konsekwencji w utrzymaniu docelowej wagi?
PB: Nie boję się wysiłku fizycznego, bo ten towarzyszy mi, od kiedy zaczęłam tyć. Ale nie wiem, jak sobie poradzę z motywacją. Jak tylko poczuję świeżutkie pieczywo, ciasteczka, pączki, to muszę zaraz wejść, kupić i od razu zjeść kilka.
P: Jeśli pojawi się taka sytuacja, proszę się ze mną kontaktować. Pomogę Pani odpowiednio prz...
Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem